W ramach cyklu „Żyjemy zgodnie z porami roku” odbył się wykład połączony z warsztatami poświęconymi zwyczajom związanym ze śmiercią oraz z czasem zaduszek. Uczestnicy mieli okazję poznać dawne wierzenia i tradycje ludowe dotyczące śmierci, pamięci o zmarłych oraz symboliki roślin wykorzystywanych w obrzędach zaduszkowych.
Podczas spotkania omówiono zachowania mieszkańców dawnych wsi w sytuacjach, gdy ktoś z domowników odchodził. Uczestnicy poznali m.in. zwyczaj mierzenia ciała zmarłego gałęzią czarnego bzu, której póżniej używano do poganiania konia – przy czym nie wolno było dotknąć zwierzęcia. Gałąź ta, po spełnieniu swej roli, trafiała do grobu wraz ze zmarłym.
Wykład przybliżył także zwyczaje związane z pochówkiem – od przygotowania domu i ciała zmarłego, przez symboliczne gesty mające pomóc duszy w spokojnym odejściu, aż po rytuały towarzyszące konduktowi pogrzebowemu. Wierzono, że odpowiednie zachowanie domowników i właściwe przedmioty umieszczone w trumnie mogą uchronić rodzinę przed nieszczęściem, a duszy zapewnić wieczny spokój.
Szczególną uwagę poświęcono również magicznej mocy ziół, które od wieków odgrywały istotną rolę w obrzędach zaduszkowych. Rośliny takie jak cis, barwinek, ruta, bylica, rozchodnik czy mięta uznawano za mające moc ochronną – odpędzające złe duchy, chroniące domowników i ułatwiające duszom przejście do zaświatów. Niektóre z nich kładziono w trumnie lub palono podczas modlitw za zmarłych, wierząc, że ich dym oczyszcza przestrzeń i łączy świat żywych ze światem przodków.
W trakcie zajęć młodzież dowiedziała się także o symbolice drzew i krzewów towarzyszących obrzędom śmierci – takich jak brzoza, symbol odrodzenia, czy cis, oznaczający wieczność i nieśmiertelność duszy.
Część praktyczną spotkania poprowadziły członkinie Koła Gospodyń Wiejskich w Grabowie nad Wisłą. Pozwoliła uczestnikom przenieść się w świat dawnych rękodzielniczych tradycji. Wykonywali oni kwiaty z bibuły, które następnie utrwalali w parafinie, by zachowały trwałość i piękno. Kolejnym etapem było wyplatanie koron nagrobnych z gałęzi jodły i świerka, które uczestnicy ozdabiali gałązkami srebrnej tui. Na zakończenie do powstałych koron przymocowano przygotowane wcześniej kwiaty, tworząc kompozycje inspirowane dawnymi zwyczajami i symboliką zaduszkową.
Warsztaty stały się nie tylko okazją do poznania tradycji i wierzeń przodków, ale również momentem refleksji nad tym, jak dawniej rozumiano cykl życia i śmierci, głęboko wpisany w naturalny rytm przyrody.
Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji w ramach programu Nasze tradycje
